Οι πολυκυστικές ωοθήκες είναι ελαφρώς μεγαλύτερες από τις φυσιολογικές ωοθήκες και έχουν διπλάσιο αριθμό ωοθυλακίων (χώροι γεμάτοι με υγρό μέσα στις ωοθήκες που απελευθερώνουν τα ωάρια κατά τη διάρκεια της ωορρηξίας).
Τι είναι το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών;
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι μια κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει τον εμμηνορρησιακό κύκλο μιας γυναίκας, τη γονιμότητα, τις ορμόνες και τις πτυχές της εμφάνισής της, καθώς επίσης και τη γενική της υγεία της μακροπρόθεσμα.
Ποια είναι τα συμπτώματα του ΣΠΩ;
Τα συμπτώματα ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα. Ορισμένες γυναίκες έχουν πολύ λίγα ήπια συμπτώματα, ενώ άλλες επηρεάζονται πιο σοβαρά από ένα ευρύτερο φάσμα συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα του ΣΠΩ περιλαμβάνουν:
- Aκανόνιστες περιόδους ή απουσία της εμμήνου ρύσεως (αμηνόρροια).
- Αύξηση της τριχοφυίας στο πρόσωπο και στο υπόλοιπο σώμα (θηλή, στήθος, κάτω κοιλιακή χώρα και τους μηρούς).
- Υπερβολικό βάρος, γρήγορη αύξηση του βάρους ή δυσκολία στην απώλεια βάρους
- Λιπαρό δέρμα και ακμή.
- Δυσκολία επίτευξης εγκυμοσύνης.
- Κατάθλιψη και ψυχολογικά προβλήματα.
Τα σημεία και συμπτώματα του συνδρόμου συνήθως αρχίζουν στα χρόνια εφηβείας, αν και ορισμένες γυναίκες εμφανίζουν τα πρώτα συμπτώματα στο τέλος της εφηβείας ή ακόμα και στην δεκαετία των 20 (πρώιμη ενήλικη ζωή). Επειδή οι ορμονικές μεταβολές ποικίλλουν από τη μία γυναίκα στην άλλη οι εκδηλώσεις του συνδρόμου είναι πολύ διαφορετικές σε κάθε περίπτωση.
Τι προκαλεί το ΣΠΩ;
Η αιτία που προκαλεί ΣΠΩ δεν είναι ακόμη γνωστή αλλά εμφανίζεται συχνά σε οικογένειες. Εάν κάποιος από τους συγγενείς σας (μητέρα,αδελφές) επηρεάζονται από ΣΠΩ ο κίνδυνος εμφάνισης μπορεί να αυξηθεί. Τα συμπτώματα σχετίζονται την ανισορροπία των επιπέδων των ορμονών στο σώμα της γυναίκας:
- Η τεστοστερόνη είναι μια ορμόνη η οποία παράγεται σε μικρές ποσότητες από τις ωοθήκες. Οι γυναίκες με ΣΠΩ έχουν ελαφρώς υψηλότερα από τα φυσιολογικά επίπεδα τεστοστερόνης και αυτό σχετίζεται με πολλά από τα συμπτώματα.
- Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που ελέγχει το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα. Εάν έχετε ΣΠΩ το σώμα σας μπορεί να μην ανταποκρίνεται στην ινσουλίνη (αυτό είναι γνωστό ως αντίσταση στην ινσουλίνη), οπότε το επίπεδο γλυκόζης είναι υψηλότερο. Τότε το σώμα σας παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να αποτρέψει την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης, με αποτελέσμα την συνεπακόλουθη αύξηση βάρους, ακανόνιστες περιόδους, προβλήματα γονιμότητας και υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης.
Πώς γίνεται η διάγνωση του ΣΠΩ;
Η ύπαρξη πολυκυστικών ωοθηκών δεν σημαίνει ότι έχετε το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Οι γυναίκες με ΣΠΩ έχουν συχνά συμπτώματα που είναι παροδικά, ειδικά αν το βάρος τους αυξομειώνεται., με αποτελέσμα να χρειαστεί λίγος χρόνος για να γίνει η τελική διάγνωση. Η διάγνωση γίνεται όταν έχετε δύο από τα τρία παρακάτω κριτήρια:
- Διαταραχές στην έμμηνο ρύση που προκαλούνται από απουσία ωορρηξίας ή ακανόνιστη ωορρρηξία: ακανόνιστες, σπάνιες περιόδους ή καθόλου περιόδους
- Αύξηση της τριχοφυίας στο πρόσωπο ή σε αλλα μέρη του σώματος ή / και αιματολογικές εξετάσεις που δείχνουν υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από το κανονικό
- Υπερηχογράφημα που δείχνει πολυκυστικές ωοθήκες.
Οι εξετάσεις αίματος που συστήνονται συνήθως αφορούν κύηση (β-hCG), την προλακτίνη, την θυρεοειδική ορμόνη (TSH) και την ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH). Τα επίπεδα ινσουλίνης δεν χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση ΣΠΩ. Είναι υψηλά σε υπέρβαρα άτομα και επιπλέον δεν υπάρχει επίπεδο ινσουλίνης που είναι διαγνωστικό για ΣΠΩ.
Υπάρχει θεραπεία;
Παρόλο που δεν υπάρχει θεραπεία για το ΣΠΩ, οι ιατρικές θεραπείες στοχεύουν στη διαχείριση και τη μείωση των συμπτωμάτων και των μακροπρόθεσμων επιπλοκών του. Η φαρμακευτική αγωγή από μόνη της δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι καλύτερη από τις υγιείς αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως την άσκηση και την απώλεια βάρους.
Αντιμετώπιση του ΣΠΩ
- Αντισυλληπτικά χάπια.Τα αντισυλληπτικά χάπια (χάπια οιστρογόνων και προγεστερόνης) είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη θεραπεία για τη ρύθμιση της έμμηνου ρύσεως σε γυναίκες με ΣΠΩ.. Τα αντισυλληπτικά προστατεύουν τη γυναίκα από υπερπλασία ή καρκίνο του ενδομητρίου προκαλώντας περίοδο κάθε μήνα και είναι επίσης αποτελεσματικά για τη θεραπεία της υπερτρίχωσης και της ακμής, αφού μειώνουν την παραγωγή των ανδρογόνων στον οργανισμό. Σταματώντας τα αντισυλληπτικά χάπια, επιστρέφουν οι ακανόνιστες περιόδοι.
- Χάπια Προγεστερόνης.
Μια άλλη μέθοδος για την αντιμετώπιση της ακανόνιστης εμμηνορυσίας είναι η ορμόνη προγεστερόνη για 10 έως 14 ημέρες κάθε έναν έως τρεις μήνες. Αυτό προκαλεί περίοδο σε όλες σχεδόν τις γυναίκες με ΣΠΩ. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου της μητρας. Η προγεστερόνη δεν βοηθά στην υπετρίχωση και την ακμή. Πριν από την λήψη προγεστερόνης πρέπει να γίνει εξέταση για τον αποκλεισμό της πιθανότητας εγκυμοσύνης.
- Αντιμετώπιση της υπερβολικής τριχοφυίας.
Μπορεί να γίνει με το ξύρισμα, την χρήση του αποτριχωτικών αλοιφών, την ηλεκτρόλυση, ή θεραπεία με λέιζερ. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω τα αντισυλληπτικά χάπια μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να συμβάλουν στον περιορισμό της υπερτρίχωσης και την αντιμετώπιση της ακμής. Μπορεί να χρειαστούν έως και 6 μήνες για να φανούν τα αποτελέσματα.
- Η απώλεια βάρους, πρόγραμμα διατροφής και άσκησης
Είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση των ανωμαλιών της ινσουλίνης, της ακανόνιστης έμμηνου ρύσης, και των υπόλοιπων συμπτωμάτων του ΣΠΩ. Υπάρχουν πολλές υπέρβαρες γυναίκες με ΣΠΩ που χάνοντας το 5-10% του αρχικού τους βάρους, αποκτούν τακτικές περιόδους.
- Μετφορμίνη (Glucophage)
Παρόλο που αποτελεί θεραπεία για τον διαβήτη τύπου 2, βελτιώνει την δράση και αυξάνει την αποτελεσματικότητα της ινσουλίνης που παράγεται από το σώμα, γι’αυτό σε επιλεγμένες περιπτώσεις μπορεί να χορηγείται και σε γυναίκες με ΣΠΩ. Η μετφορμίνη μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια περισσότερου βάρους, όπως έχουν δείξει κάποιες μελέτες, σε συνδυασμό με τη δίατα.
Δρ. Ευτέρπη Τίγγη
Χειρουργός Γυναικολόγος-Μαιευτήρας
