Τι είναι ο τοκετός;
Τοκετός καλείται η διαδικασία εξόδου του εμβρύου, του πλακούντα και των εμβρυϊκών υμένων από τη μήτρα, διαμέσου του πυελογεννητικού σωλήνα, μετά την 24η εβδομάδα της κύησης. Εάν η έξοδος του εμβρύου συμβεί πριν από την 24η εβδομάδα, μετά την οποία θεωρητικά το έμβρυο είναι βιώσιμο, ονομάζεται αυτόματη αποβολή. Πρόωρος τοκετός, είναι ο τοκετός που συμβαίνει μετά τη συμπλήρωση 24ων εβδομάδων κύησης και πριν από την συμπλήρωση της 37ης εβδομάδας.
Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια του τοκετού;
Κατά τον φυσιολογικό τοκετό, η μήτρα αρχίζει να κάνει τακτικές, συντονισμένες και επαναλαμβανόμενες, επώδυνες συσπάσεις, που ονομάζονται ωδίνες. Το αποτέλεσμα των ωδινών είναι η προοδευτική διαστολή του τραχήλου καθώς επίσης και το σπρώξιμο του μωρού ούτως ώστε να προχωρήσει από τη μήτρα στον κόλπο με απώτερο αποτελέσμα την εξώθησή του.
Το έμβρυο για να γεννηθεί, πρέπει να περάσει μέσα από ένα άνοιγμα περίπου 10-13 εκατοστά ανάμεσα από τα οστά της λεκάνη. Καθώς το άνοιγμα είναι μικρό, η θέση που θα πάρει το κεφάλι του εμβρύου είναι πολύ σημαντική για να μπορέσει να περάσει από τα οστά και να γεννηθεί. Περίπου το 95% των εμβρύων έχουν το κεφάλι προς τα κάτω , ενώ η ισχιακή προβολή (να προβάλλει με τα πόδια προς τα κάτω) εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 5%.
Η πορεία του τοκετού μετά την έναρξη των ωδίνων χωρίζεται σε τρεις φάσεις: της διαστολής, της εξώθησης και της υστεροτοκίας. Τα χαρακτηριστικά των ωδίνων -ένταση, διάρκεια και περιοδικότητα- ποικίλλουν ανάλογα με την φάση του τοκετού. Έτσι, οι ωδίνες διακρίνονται σε:
- Προπαρασκευαστικές ωδίνες, οι οποίες είναι χαμηλής έντασης, δεν παρουσιάζουν περιοδικότητα, δεν είναι ιδιαίτερα επώδυνες και εμφανίζονται τις τελευταίες εβδομάδες της κύησης.
- Ωδίνες του πρώτου σταδίου του τοκετού (διαστολής), οι οποίες είναι εντονότερες, ιδιαίτερα επώδυνες και παρουσιάζουν περιοδικότητα (3-5 ανά 10 λεπτό). Με τις ωδίνες αυτές επιτυγχάνεται βαθμιαία η διαστολή του τραχήλου (10 εκατοστόμετρα).
- Ωδίνες του δευτέρου σταδίου του τοκετού (εξώθησης), οι οποίες είναι εντονότερες, συχνότερες και πλέον επώδυνες. Με τις ωδίνες αυτές επιτελείται η έξοδος του εμβρύου.
- Ωδίνες του τρίτου σταδίου (υστεροτοκίας), οι οποίες είναι χαμηλότερης έντασης, αραιότερες, και σχετικά ανώδυνες. Με τις ωδίνες αυτές αποκολλάται και εξωθείται ο πλακούντας.
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΤΟΚΕΤΟΥ
Κατά τη διάρκεια του τοκετού, η προβάλλουσα μοίρα του εμβρύου προωθείται κατά την φορά του άξονα της πυέλου και τελικά εξέρχεται προσαρμοζόμενη στα διάφορα επίπεδα του γυναικείας πυέλου (λεκάνης). Η πλέον συνήθης θέση της κεφαλής του εμβρύου είναι η αριστερά πρόσθια ινιακή (το κεφαλάκι του μωρού κοιτάζει προς τα κάτω) περίπου στο 90% των περιπτώσεων.
Λόγω της ιδιάζουσας κατασκευής της πυέλου το έμβρυο κατά την δίοδο του από τον πυελογεννητικό σωλήνα εκτελεί κατάλληλες κινήσεις (στροφές, κάμψεις, εκτάσεις) προσαρμόζοντας πάντοτε την μεγαλύτερη διάμετρο της κεφαλής του προς την μεγαλύτερη διάμετρο του εκάστοτε επιπέδου της πυέλου από το οποίο διέρχεται .
Οι κύριες κινήσεις της κεφαλής του εμβρύου κατά τον τοκετό είναι κατά σειρά οι εξής:
- Εμπέδωση
- Κάθοδος – προσαρμογή
- Κάμψη
- Εσωτερική στροφή
- Έκταση
- Εξωτερική στροφή
Kατά τη διάρκεια της εμπέδωσης της κεφαλής, το έμβρυο προσαρμόζει την οβελιαία διάμετρο του στην εγκάρσια ή στην λοξή διάμετρο της εισόδου της πυέλου. Στην συνέχεια, με κάμψη της κεφαλής προς το στήθος και στροφή 90° προωθείται προς την έξοδο της πυέλου. Με την βοήθεια των εξωθητικών ωδίνων και με υπομόχλιο την ηβική καμάρα ο μαιευτήρας επιτυγχάνει την έκταση της κεφαλής και η έξοδος της από την αιδοιϊκή σχισμή. Κατόπιν, και προκειμένου να εξέλθουν οι ώμοι, οι οποίοι ευρίσκονται εγκάρσια στην είσοδο της πυέλου, γίνεται στροφή κατά 90° (εξωτερική στροφή) με αποτέλεσμα να έρθουν στην κάθετη διάμετρο. Έτσι συμπαρασύρεται η κεφαλή και το πρόσωπο στρέφεται προς τον δεξιό ή αριστερό μηρό της γυναίκας, ανάλογα με την αρχική ινιακή θέση. Στην συνέχεια, εξέρχεται ο μπροστινός ώμος, ο οπίσθιος και τέλος ολόκληρο το σώμα του εμβρύου.
Δρ. Ευτέρπη Τίγγη
Χειρουργός Γυναικολόγος – Μαιευτήρας
